Jaarfeesten – Vrijeschool Oosterwold

Michaël

Sommige mensen vinden de herfst de mooiste tijd van het jaar. Anderen raken een beetje in mineur van de afstervende natuur. Wie het Michaëlsfeest bestudeert, kan kracht putten uit de symboliek die hierachter schuilgaat.

Het feest vindt zijn oorsprong in het Bijbelse verhaal waarin Johannes vertelt over aartsengel Michaël die vecht tegen een draak. De engel weet de draak te verslaan en hem in de diepte te laten storten. De legende van Sint-Joris en de draak is een aardse versie: het gaat over een dappere ridder die de draak verslaat en de koningsdochter bevrijdt.

Het Michaëlsfeest wordt precies tussen Sint-Jan en Kerstmis gevierd, daarmee gaan we van een buitenfeest naar een binnenfeest. De herfst is begonnen en de natuur trekt zich terug – en begint zelfs af te sterven. Als we dit proces zouden meebeleven, zoals we zo graag doen in de lente en de zomer, dan zouden we in onszelf een afbraakproces moeten laten plaatsvinden.

De gedachte achter het Michaëlsfeest is daarom om het innerlijke leven aan te spreken. Alleen door moed, door innerlijk wakker te zijn, kun je de draak bedwingen. We moeten de moeilijke dingen niet uit de weg gaan, maar juist tegemoet treden, omarmen en overwinnen.

Sint-Maarten

Sint-Maarten is op de vrijeschool een van de belangrijkere feesten. Het valt precies tussen het Michaëlsfeest en de eerste kerstnacht. Fred Tak schrijft in zijn boek over jaarfeesten dat het feest Sint-Maarten een ‘noodzakelijk scharnier’ is om de deur naar het kerstfeest te openen. Daar waar we met Michael kracht en strijdlust opriepen om de strijd aan te gaan tegen het verval om ons heen, roept het kerstfeest ons straks juist op om ons open te stellen voor het grote licht. Dit vraagt van ons ontvankelijkheid, toewijding, devotie. En daar is Maarten op zijn paard, die met zijn zwaard niet de vijand versloeg maar een offer bracht: door de helft van zijn mantel aan de bedelaar te geven, maakte hij zichzelf gelijkwaardig aan de ander. Vanuit een nieuw zelfbewustzijn (Michaël), leveren we een stuk van onszelf in (Sint-Maarten) om ruimte te scheppen voor Kerstmis.

Sint-Nicolaas & Advent

Na Joris en Sint-Maarten komt, opnieuw op een wit paard, een derde ruiter ons passeren. In sommige landen spreken ze van neerdalen uit de hemel: we hebben het over Sinterklaas. Sint-Nicolaas, de goedheiligman, ‘wil ons helpen een beter mens te zijn’. Een lieve, goedgeefse, man. Barmhartig. Schrijver Fred Tak maakt in zijn boek over jaarfeesten de vergelijking met God de vader die ons schenkt wat ons toekomt. ‘Onzichtbaar voor de mensenwereld, maar ergens hoog boven ons (op de daken) aanwezig’

De sinterklaastijd valt samen met Advent. Advent betekent ‘dat wat komen gaat’ en dan hebben we het over Kerstmis. Het kerstfeest is in het christendom het grootste feest van het licht. De adventstijd begint vier weken voor kerst. Vier weken kan de mens zich voorbereiden op de geboorte van het ‘Kind van het Licht’, het Jezuskind. In de achttiende eeuw werd de adventskrans bedacht, waarbij elke zondag een extra kaars wordt aangestoken totdat er vier kaarsen branden.

In de antroposofie wordt elke adventszondag iets aan de diepblauwe jaartafel toegevoegd. Op eerste advent zijn dit stenen, de week daarna planten, daarna dieren en als vierde de mensen in de vorm van het kersttafereel. In de lagere klassen wordt advent gevierd met het lopen van het adventstuintje: een spiraalvorm van mos of stenen op de grond waar in het midden een kaars brandt.